ÖSYM Başkanı: Sorularla ilgili şu anda 3 kontrol yapılıyor, bunu 5’e çıkaracağız

Bülent AYDEMİR / ANKARA

Türkiye’nin her üniversitesinden binin üzerinde uzmanla çalıştıklarını söyleyen ÖSYM Başkanı Demir, hatalı soruları azaltacak, güvenli bir sınav yapacak kurum oluşturmanın imarıyla meşgul olduklarını vurguladı. Demir gelecek hedefinin de ‘elektronik sınav’ olduğunu belirterek, “Ankara’da 24 bin metrekare alanda, 5 bin kişilik büyük bir sınav merkezi oluşturuyoruz. Bu Türkiye’de bir ilk olacak” dedi.

ÖSYM Başkanı Prof. Dr. Ömer Demir, hatalı oldukları gerekçesiyle iptal edilen sınav soruları, bundan sonraki sınavlarda hata payını en aza indirecek önlemler ve yeni projelerine ilişkin çalışmaları HABERTÜRK’e anlattı. Demir sorularımıza şu yanıtları verdi:

BİZE GÜVENİN: Eğer bir soruyu iptal ediyorsak, bize güvenin. Hatayı, yanlışlığı iptal ediyorsak, kamuoyu şunu düşünmeli; Yöneticinin takdiriyle ilgili değil. Sıfır hataya yol açacak iddialı bir sonuç çıkmayabilir. Kontrol edilebilir seviyede olması makuldur. Şu anda hiçbir sorun yok. ÖSYM’nin kamuoyunun odağında olması, titizlikle izlenmesi çalışmaları olumlu etkiler. Kamuoyu şunu bilmeli şu anda güvenli bir sınav yapabilecek kurum oluşturmanın imarıyla meşgulüz. Sadece gereksiz, spekülatif haberlerle negatif bir algı oluşturulmasına tepkimiz olabilir. Vatandaşın kaygı duyması, sınavları, sistemi izlemesi, sorgulaması hakkıdır. Burada sorumluluk varsa yerine getirilir.

HAVUZU BÜYÜTECEĞİZ: Şu anki soru hazırlama sistemini biraz daha geliştireceğiz. Sınava odaklı soru yerine, iyi tasnif edilmiş ve detaylı biçimde etiketlenmiş geniş bir soru havuzundan her bir sınav için uygun soruların sınav anında seçileceği bir sisteme kayacağız. Soru denetimlerinde metinlere sadece Türkçe açısından bakan dil uzmanlarına daha çok denetim yaptıracağız. Sorularla ilgili şu anda 3 aşamalı kontrol yapılıyor. Belki 5’e çıkaracağız. Sınav güvenliği için geniş soru havuzunun hacmi çok önemlidir. Soru güvenliğini, çok sayıda soru yazarından katkı alarak, sınavlarda her bir yazarın etkisini azaltmayla sağlayabiliriz. Bunu yapmaya çalışacağız.

DAHA FAZLA UZMAN: Havuzu büyütmek için iki yol izlenebilir: Birincisi aynı soru yazarına daha çok soru yazdırmak, diğeri ise soru yazarı sayısını artırmak. Biz ikincisini yapacağız. Daha çok kişiyi sürece dahil ederek soru yazarlarının etki katsayısını azaltacağız. Bu yöntemin ülkemiz koşullarında daha doğru olduğunu düşünüyoruz. Halen bütün üniversitelerimizden öğretim elemanlarımızla çalışmaktayız. Soru hazırlamak için Ankara’ya gelmek zorunda olmaları önemli bir kısıt. Soru yazarları ve denetmenler için uzaktan güvenli erişim ortamı oluşturduğumuzda daha çok kişinin katkısını almak kolaylaşacak ve böylece soru yazarlarının soru yazmak için Ankara’ya gelme mecburiyetini ortadan kaldıracağız.

ÇALIŞIRKEN DEĞİŞİM: Yaptığımız iş, uçarken bir uçağın camını değiştirmeye benziyor. 6 ay mola verelim, oturalım bakım yapalım gibi bir şansımız yok. Biz burada konuşurken, yeni sınav hazırlıkları yapılıyor. Matbaalar çalışıyor, yeni sınavlara hazırlanıyoruz. Hem mevcut iş yükünü omuzlayacaksınız, hem de yenilikler katacaksınız.

SORU İPTALLERİ BÜYÜMEDEN: KPSS, içinde 29 ayrı bölüm olan bir sınav. Gittikçe daha farklı sınav yapılıyor. TUS’ta 20 küsur sınav var. Muazzam bir alan çeşitlenmesi var. Her yeni alanda soru hazırlamak, uzmanları denetlemek, kontrol ettirmek güç bir iş. Soru iptallerimizin sebebinin bu büyüme olduğunu biliyoruz.

SORU HAZIRLAYANLARIN EĞİTİMİ: Soruları hazırlayan uzmanlar soru hazırlama eğitimine alınıyor. Kendilerinden deneme sorular alınıyor, kontrol ediliyor. İyi hazırlayanlarla devam ediliyor. Sorularla ilgili diğer yıllarda sorulmamış olsun, daha ayrıntılı olsun, daha farklı olsun diye tercih yapmaya başladığınızda beklenmedik, iptale konu olacak konular ortaya çıkabiliyor.

Açık uçlu sorulara hazırlık

SORULARIN YAYIMLANMAMASI: “ÖSYM nereden bu icadı çıkardı, hatalarını örtmek mi istiyor” diye eleştiri geldi. Kamuoyunun duyarlılığını anlıyoruz. Dünyada şöyle yapılıyor; güzel bir soru ayrılıp tekrar soruluyor. Hatta, soruyu ezberlemek bile suçtur diyen ülkeler var. Soru havuzu, sonsuz bir kaynak değil, geçen yıl sorulmuş bir soru açıklansa, o zaman soramıyorsunuz. Adaylar sınavdan sonra ikinci gün sayfalarından sorulara bakabiliyorlar. Gördüğü anda aslında o soru yayımlanmış demektir. Tümünü gördükten sonra gizliliği kalkmış oluyor. İki milyon kişinin gördüğü soru gizli olamaz. Fotoğrafını çeker, kopyasını alır. Artık kullanamayız bu soruyu. Matematikte, Türkçe’de sorun olmaz belki ama coğrafyada olmuyor mesela. Ekonomik coğrafyayla ilgili 10 yıl boyunca sorulmamış soruyu nereden bulacaksınız? Kamuoyu birbiriyle çelişen şey istiyor. Ne soracaksan açıkla diyor; hem de her seferinde çok iyi, nitelikli olsun istiyor. TOEFL sorularını açıklıyor mu? Pearson yabancı dil sınavı yapıyor, açıklamıyor.

ÖĞRETMENLER DE SORU HAZIRLASIN: Milli Eğitim Bakanlığı ile bir araya geldik. Üniversiteye giriş sınavı sorularımızı tamamen öğretim elemanları hazırlıyor. MEB’le toplantılarımızda “Acaba soru hazırlamada öğretmenler nasıl olur” diye düşündük. Ben çok yararlı olacağını söyledim. Sisteme, nitelikli, kurs almış öğretmenlerin de katılmasını sağlayacağız.

DİPLOMA SORGULAMA SİSTEMİ: Bütün sınavlarda YÖK’ün tabanından alacağız mezuniyet belgesini. Liseyi de MEB’den alacağız. Artık adaylara, biz evrak getir demeyeceğiz. Üniversiteyi de sisteme aldığımız zaman adaylar için büyük yenilik, muazzam bir şey olacak. Diploma sahteciliğine karşı çok iyi bir sistem olacak.

AÇIK UÇLU SORULAR: 10 bin kişilik kaymakamlık sınavı yaptık, çok başarılı oldu. Başka sınavlarda buna devam edeceğiz. Mesela çoktan seçmeli sorularda seçenek vermeden diyoruz ki ‘şu sorunun cevabını yaz.’ Test kültüründen buna doğru geçmek için küçük sınavlarda, daha iyi eğitimlilerin katıldığı sınavlarda denenebilir. Lise sınavıyla paralel gitmesi lazım. Kişiyi, yöntemi bilmediği, alışık olmadığı, soru tipini bilmediği bir sınava yönlendirirsek, başarı gösteremeyiz. Sabah kalktın sürpriz bir sistem olmaz. Bunu denemeyle yapabiliriz.

‘Elektronik sınava ağırlık vereceğiz’

2010 KPSS SORUŞTURMASI: Bu tarihe kadar, kurumun yaptığı sınavlara ilişkin bütün evrak, bütün hafızası, imajları alınıp savcılığa götürüldü. Bugünkü soru havuzu dahil her şey ondan sonra kuruldu. YENİ ÖNLEMLER: Sorular, matbaadan çıkıp da salona girinceye kadar şu anki önlemlere ilave edilecek güvenlik önlemi görmüyorum.

5 BİN KİŞİLİK DİJİTAL SINAV MERKEZİ: Bundan sonra elektronik sınav meselesine ağırlık vereceğiz. Kâğıt ortamından elektronik ortama doğru öncelikle küçük sınavlarda geçmeye başladık. Soru tasarımlarında değişiklikler yapacağız. Ankara’da 24 bin metrekare alanda, 5 bin kişilik büyük bir sınav merkezi oluşturuyoruz. Şu anda Ankara, İstanbul, İzmir’de yapıyoruz ancak 300 kişilik kapasite çok az. ÖSYM’den evrak almıyoruz, internetten alıyoruz. Sistemimiz hazır. Ankara’dan başlayıp diğer illerde kapasitemizi büyüteceğiz. Ankara’daki bina, Türkiye’de ilk olacak. Binayı kiraladık, makineleri, bilgisayar donanımını ve sistemi satın alacağız. 5 bin bilgisayarın sistemi, birbirini görmeyecek şekilde kabinler, sistemin havalandırılması gibi şeyler içerecek. Ocak ayına yetiştireceğiz. Giriş çıkışlar jammer’larla kontrol edilecek, x-rayle girilecek. Her adayın kamerası sınav boyunca kayıtta olacak. Dijital üniversite sınavı çok büyük bir kapasite gerektiriyor. Şu anda buna ulaşmak mümkün değil. Zaman içinde yapılır, kısa vadede çok zor. TUS, Ales gibi sınavlar için yapılabilir.