Hangi partinin seçmeni hangi partiye oy verdi?

Arif BALKAN / HT GAZETE

Seçimin ardından ortaya çıkan tablo, AK Parti’nin 13 yıldır tek başına sürdürdüğü iktidarlığı sona erdirdi. Koalisyonun şekillendireceği yeni dönemde HDP’nin yüzde 13.1 oy alarak barajı aşması yeni bir tartışmanın da fitilini ateşledi. Bazı siyaset bilimciler, HDP’nin aldığı oy oranında CHP ve AK Parti seçmeninin etkisi olduğunu öne sürdü. Peki, seçimlerde hangi partinin seçmeni hangi partiye oy verdi? Partiler arasında kitlesel oy kaymaları oldu mu? İşte görüşler...

Prof. Dr. Arus YUMUL:

CHP'DEN HDP'YE TAKTİK OYLARI GELDİ

Seçmen, iktidar tarafından sunulan ‘Yeni Türkiye’ vizyonunu satın almadı. İktidarın ve Cumhurbaşkanı’nın kullandığı dışlayıcı, kutuplaştırıcı üslubun karşısına HDP’nin kullandığı kapsayıcı, barışçı, yatıştırıcı dili koyarsanız HDP’nin başarısını anlamak kolaylaşır. HDP’ye hem CHP’den hem AKP’den yöneliş oldu. CHP’den gelen oylar daha çok taktik oylarıydı. HDP’nin barajı aşmasını amaçlayan oylardı. HDP’ye verilen bu ‘emanet oyların’ geri alınıp alınmayacağı, HDP’nin izleyeceği politikalara bağlı. Doğu ve Güneydoğu’da ise tepki oylarının etkili olduğunu düşünüyorum. Daha önce AKP’ye oy veren muhafazakâr Kürt seçmenin de artık HDP’ye yöneldiğini görüyoruz.

Prof. Dr. Ersin KALAYCIOĞLU:

CEZALANDIRMAK İÇİN MHP'YE OY VERDİLER

HDP’nin oy aldığı bölgeler göz önüne alındığında seçmenin büyük ölçüde Kürt kökenli olduğu ortada. Bu yüzden CHP’den HDP’ye kitlesel bir kayma olduğunu söylemek yanlış olur. HDP’nin oy rakamlarında üstünlük kurduğu Doğu ve Güneydoğu illerinde durum bu. MHP’nin milletvekili sayısını artırmasındaki en önemli etken, AK Parti tabanı. AK Parti’yi cezalandırmak isteyen önemli bir kitle, tercihini MHP’den yana kullandı. MHP’nin zaten etkili olduğu büyük ölçüde Orta Anadolu ve güneyde tablo bunu gösteriyor. Halkın gözüne MHP ile AK Parti arasında çok büyük bir fark yok. Bu geçiş normal.

Prof. Dr. Yılmaz ESMER:

BATI'DA OYLAR CHP'DEN GELDİ

Seçimin en büyük galibi, belki de tek galibi HDP olmuştur. Bu oyların nereden geldiği ise sonuçlardan kolaylıkla görülebilir. Batı’da, ‘CHP’nin kalesi’ olarak bilinen yerlerde CHP’den, Güneydoğu’da ise AK Parti’den. CHP’den alınan ‘emanet’ oyların, birkaç puanı geçtiğini düşünmüyorum. HDP’nin bu sürpriz oy oranına ulaşmasında Erdoğan’ın katkılarını da unutmamak gerekir. Demirtaş, Erdoğan ve AKP’nin sürekli yönelttiği sert eleştirilerine aynı sertlikle cevap vererek CHP’lilerin kendisine oy vermesini kolaylaştırmıştır.

Prof. Dr. Hasan KÖNİ:

YAŞLI SEÇMENİN OYLARI CHP'YE

HDP’nin yükselişinde CHP’nin genç, sosyal demokrat retoriğe sahip seçmeninin etkisi oldu. CHP’nin yaşlı seçmeni yine oyunu CHP’ye verdi. Etnik grup da ara seçimlerde bekledi. Cumhurbaşkanlığı seçiminde de bekledi. Bu seçimler arasında somut bir gelişme olmayıp sert söylemler etkili olunca Doğu bölgelerinden muhafazakâr Kürt oyları HDP’ye yöneldi. Sağ yükseldiğinde sol da yükselir. Bu geçmişte Türkiye’de de dünyada da böyle olmuştur. CHP’nin sistemi sarsacak bir yöntemi yok. HDP’nin yükselişi Türkiye siyasetini kökten sarsacak bir durum.

Prof. Dr. Doğu ERGİL:

AK PARTİ'DEN MHP'YE GİTTİ

AK Parti’nin dışındaki 3 partiyi bir futbol takımının mevkileri gibi düşünmek gerekir. Bu rollerde MHP savunma, CHP orta saha, HDP ise forvet durumunda. Seçmenin tercihleri bu nedenle şekillendi. AK Parti ile MHP’nin seçmen tabanları milliyetçilik ve muhafazakârlık noktasında kesişiyor. AK Parti’nin hukuku zorlaması ve yolsuzluk gölgesi milliyetçi seçmende reaksiyon yarattı. MHP’nin oylarının büyük kısmı AK Parti’den geçtiği söylenebilir.

Gezici Araştırma Şirketi / Murat GEZİCİ:

YÜZDE 3.5 OY MHP'DEN

AK Parti seçmeninin yüzde 8’i, CHP seçmeninin yüzde 7.4’ü, MHP seçmeninin de yüzde 3.5’i HDP’ye oy verdi. Özellikle MHP seçmeninin HDP’ye oy vermesi çok önemli. Bu, Türkiye’nin ne kadar kutuplaştığını da gösterir. AK Parti’den kayanların yüzde 60’lık kısmı Erdoğan’ın politikalarına karşı olduğu için oyunu HDP’ye verdi. MHP’ye gelen yeni oyların tamamına yakını da AK Parti’den geldi.