Eski Yugoslavya'nın yer altındaki askeri hava üssü: Zeljava

Yapımı Soğuk Savaş döneminde, 1968 yılında tamamlanan hava üssü, savunma ve güvenlik amaçlı olarak Bosna Hersek sınırlarında kalan Bihac şehri yakınındaki Pljesevica Dağı'nda bulunuyor.

Avrupa'nın en büyük yer altı hava üslerinden biri kabul edilen ve benzerine az rastlanan askeri tesis, 1990'lı yılların başında Hırvatistan ile Sırbistan arasındaki savaşta gördüğü hasar nedeniyle kullanılamaz hale geldi.

Yapımına 5 milyar dolardan fazla para harcanan "Nesne 505" kod adlı Zeljava Hava Üssü, atom bombasıyla gerçekleştirilebilecek saldırılara dahi dayanabilecek şekilde inşa edilmiş olmasına rağmen bölgede savaşın oluşturduğu tahribat tüm çıplaklığıyla görülebiliyor.

Üssün o dönemde 50'den fazla askeri savaş jeti ve keşif uçağına ev sahipliği yaptığı 3 bin 500 metre uzunluğundaki korunaklı yer altı tünelleri, tahribatın izlerini duvarlarında ve tavanlarında taşıyor.

Eski Yugoslavya için oldukça stratejik önemi bulunan üsteki radar uyarı sistemi, güvenli iletişim hatları ve enerji tesisatlarının yıkıntıları etrafa yayılmış şekilde çürüyor.

Zamanın yüksek teknolojisiyle üretilen uçakların indiği pistler, üzerinde biten otlarla çevrili halde duruyor. O dönemden kalan tek uçak ise kendisini çevreleyen çalıların arasında zamana direniyor.

Ziyaret edildiğinde kıyamet filmlerinde yolculuğa çıkılmış hissini veren üssün çevresi de mayınlarla dolu. Etrafta uyarı levhaları bulunan bölgede, mayınlar ziyaretçiler için risk taşımaya devam ediyor.

Zaman içinde turistlerin, fotoğraf sanatçılarının ve maceraperestlerin uğrak noktası haline gelen hayalet üs, görenlerin tüylerini diken diken ediyor.

Faal olduğu dönemde 950 görevlinin çalıştığı devasa üs, eski Yugoslavya ordusunda pilot binbaşı Sanudin Jasarevic'in de görev yeriydi.

Jasarevic, 1991'de başlayan savaşın ardından terk ettiği Zeljava Hava Üssü'nü ve burada yaşanan yıkımı 27 yıl aradan sonra ilk kez görme imkanı buldu.

Tesisteki ofisini ve uzun yıllar çalıştığı tünelleri inceleyen Jasarevic, ülkedeki son savaşın ardında bıraktığı yıkımın açıkça görüldüğünü söyledi.

Jasarevic, Zeljava'nın zamanında Avrupa'daki en büyük, en güvenli ve en modern hava üssü olarak anıldığını belirterek, inşasında yerel mühendislerin görev aldığını kaydetti.

Dönemin en önemli askeri üslerinden Zeljava'nın bugünkü halinin çok üzücü olduğunu anlatan Jasarevic, iki ülkenin sınırında olduğu için yeniden askeri çalışmalar yapmanın artık mümkün olmadığını dile getirdi.