Asgari ücret tamam sıra emekli aylığında
Emekli aylıklarının asgari ücrete oranı giderek geriliyor. En düşük işçi emekli aylığının net asgari ücrete oranı 2001 yılında 1.60, 2003 yılında 1.47 iken bu yıl 0,64'e düştü. Refah zammı yapılmadığı takdirde işçi emekli aylığı gelecek yıl asgari ücretin yüzde 59'u seviyesine gerileyecek. Bu oran, 25 yılın en düşük seviyesi anlamına geliyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, emekli aylıklarının asgari ücret karşısındaki durumunu araştırdı
2024 yılında uygulanacak asgari ücretin belli olmasının ardından gözler emekli aylıklarına yapılacak zamma çevrildi. Hiçbir yeni düzenleme olmazsa, refah zammı yapılmazsa SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıkları temmuz-aralık dönemindeki enflasyon oranında artırılacak. Emekli memur aylıkları ise memur maaşlarına paralel olarak 6 aylık enflasyon farkı ve toplu sözleşme zammına göre artırılacak.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Merkez Bankası’nın 2023 yılı için yüzde 65 enflasyon tahmini gerçekleşirse temmuz – aralık dönemindeki 6 aylık enflasyon yüzde 37.76 olacak. Emekli işçi, esnaf ve çiftçi aylıkları ocak ayında yüzde 37.76 oranında artacak. Emekli memur aylıkları ise memur maaşlarına paralel olarak yüzde 49.46 oranında zamlanacak.
Böylece emekli işçi, esnaf ve çiftçi aylıklarına yapılacak zam ile emekli memur aylıklarına yapılacak zam arasında yaklaşık 12 puan fark olacak.
EMEKLİLER AYLIKLARINI ASGARİ ÜCRET İLE KIYASLIYORLAR
Emekliler ister istemez aldıkları aylıkları asgari ücret ile karşılaştırıyorlar. “Aldığım emekli aylığı şu tarihte asgari ücretin şu kadar üzerinde iken, şimdi şu kadar altına düştü” diye yakınıyorlar.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun yayımladığı istatistikler emekli aylıklarının asgari ücret karşısında giderek gerilediğini ortaya koyuyor. En fazla gerileme emekli işçi aylıklarında görülüyor. Emekli çiftçi aylıkları önceden aşırı düşük olduğu için AK Parti döneminde yapılan ilave iyileştirmelerle asgari ücret karşısında artış göstermekle birlikte 2010’lu yıllardaki seviyelere göre onlar da kayıp yaşadılar.
EMEKLİ İŞÇİ AYLIKLARI 1.60’DAN 0.64’E GERİLEDİ
Emekli aylıklarının asgari ücret ile karşılaştırmasında SGK’nın yayımladığı en düşük "kök emekli aylığı" verileri kullanıldı. En düşük emekli aylığı tutarlarının içinde yüzde 4 oranındaki ek ödemeler yer almıyor. Örneğin 2023 temmuz-aralık döneminde en düşük 7.323.70 TL olan en düşük emekli aylığı, yüzde 4 oranındaki ek ödeme ile birlikte 7.616,65 TL olarak ödendi.
2000 yılının ilk yarısında 0.87 olan emekli aylığının net asgari ücrete oranı 2001 yılında 1.60, 2003 yılında 1.47 oldu. Başka bir ifadeyle 2000 yılında emekli aylığı asgari ücretin yüzde 87’si oranında iken, 2003 yılında asgari ücretin yüzde 47 üzerine çıktı.
İzleyen yıllarda gerilemekle 2007 yılına kadar emekli işçi aylığının net asgari ücrete oranı 1.20’nin altına düşmedi. 2008-2015 yılları arasında 1.09-1.19 arasında seyreden işçi aylığının asgari ücrete oranı asgari ücrete yüksek oranlı zammın yapıldığı 2016’da 1.00’in altına düştü. Yani emekli işçi aylığı asgari ücretin altına indi ve izleyen yıllarda gerileme devam etti. 2022’nin ikinci yarısında 0.82 olan söz konusu oran bu yılın ikinci yarısında 0.64’e geriledi. Bu oran son 25 yıldaki en düşük oranı ifade ediyor.
Ocak ayında işçi emekli aylıklarına refah zammı yapılmaz ve sadece yüzde 37.76 oranındaki enflasyon farkı verilirse en düşük işçi emekli aylığının asgari ücrete oranı 0.59’a düşecek. Memur maaşlarında olduğu gibi refah zammı verilerek yüzde 49.46 oranında artış yapılması halinde ise mevcut 0.64 oranı korunabilecek. İşçi emekli aylıkları 2003 yılına göre asgari ücret karşısında 3’te 1 seviyesine geriledi.
Benzer durum, daha az vahim olmakla birlikte diğer emekli aylıklarında da görülüyor. Emekli esnaf aylığının asgari ücrete oranı 2000 yılında 0.65 iken AK Parti’nin iktidara geldiği 2003 yılında yapılan yüksek oranlı artışla 1.10 seviyesine, yani asgari ücretin yüzde 10 üzerine çıktı. Uzun yıllar boyunca 0.85-1.0 aralığında seyretti. Ancak bu yılın ikinci yarısında 0.58 oranına geriledi. Ocak ayında refah zammı yapılmazsa ocak ayında 0.53’e, yani asgari ücretin yaklaşık yarısına gerileyecek. Emekli çiftçi aylıkları uzun süre asgari ücretin yüzde 60-70’i düzeylerinde seyrederken, bu yıl yüzde 45’e geriledi. Refah zammı yapılmazsa ocak ayında yüzde 42’ye düşecek.
En düşük emekli memur aylığının asgari ücrete oranı 2001’de 2.05, 2002’de 2.04 seviyelerinde, yani asgari ücretin iki katı idi. Bu yılın ikinci yarısında bu oran 0.83’e geriledi. Başka bir ifadeyle en düşük emekli memur aylığı 2000’lerin başında net asgari ücretin 2 katı düzeyinde iken, bu yıl yüzde 83’ü seviyesine gerilemiş bulunuyor.
