TEPAV Ortadoğu'daki isyanları değerlendirdi!

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfının (TEPAV) ''Mağrip'ten Mısır'a İsyan ve Başkaldırı'' başlıklı değerlendirme notunda Tunus ve Mısır isyanlarını, sosyal küreselleşmenin tetiklediği ifade edildi.

TEPAV Araştırmacıları H. Ekrem Cunedioğlu, Ömer Fazlıoğlu ve Ü. Barış Urhan tarafından hazırlanan ''Mağrip'ten Mısır'a İsyan ve Başkaldırı: Arap Sokakları Saraylardan Ne İstiyor?'' başlıklı değerlendirme notu yayımlandı.

TEPAV'dan yapılan yazılı açıklamaya göre, değerlendirme notunda, sosyal küreselleşmenin, on yıllardır Arap sokaklarında yaşanan göreli yoksunluk hakkında farkındalık yaratarak isyanları tetiklediği, yüksek oranda genç işsizliği ve gıda fiyatlarındaki yüksek artışların da isyan için elverişli bir ortam yarattığı ifade edildi.

Mağrip'ten Mısır'a yayılan isyan ve başkaldırı dalgasını göreli yoksunluk kaynaklı bir tür kitle hareketi olarak nitelemenin yerinde olacağı belirtilen değerlendirme notunda, yoksunluk duygusunun, insanın beklentileri ve olanakları arasındaki uçurumun bilincine varmasıyla geliştiği kaydedildi.

Notta, ''Anlaşılan Mağrip ve Mısır'ın işsiz ve mutsuz Arap sokakları, Arap saraylarını çağımızın yaşam imkanları setine ulaşmalarının önündeki engel olarak görmektedir'' ifadesine yer verildi.

TEPAV'ın değerlendirme notunda Mağrip ve Mısır'da yaşanan isyan dalgasının arkasındaki ekonomik dinamikler ve baskıcı rejimlerin incelendiğine işaret edilirken, olağan şüpheli konumunda olan veriler arasında sadece yüksek genç işsizliğinin açıklayıcı gücü olabileceğinin görüldüğü belirtildi.

Notta ''yüksek oranda genç işsizliği ve artan temel gıda fiyatlarının, Arap sokaklarında yaşanan başkaldırı dalgası için elverişli bir ortam sağlamışsa da; aynı dönemde Türkiye gibi siyasi olarak istikrarlı ülkelerde de benzer ekonomik sorunlar reel olarak daha büyük oranlarda sürmekteydi. Bu nedenle bu isyanı sadece ekonomik dinamiklerle açıklamanın mümkün olmadığını düşünüyoruz''denildi.

Rejimlerin otoriter ve baskıcı eğilimlerinin de başkaldırı dalgasını tetiklediği yönünde görüşlerin dile getirildiği ifade edilen değerlendirme notunda, 1990–2009 yılları arasında Tunus'ta sivil ve siyasi özgürlükler konusunda herhangi bir değişiklik yaşanmazken, özellikle Mısır'da sivil özgürlüklerin az da olsa geliştiği, Arap sokaklarında süren başkaldırının, Arap saraylarının baskıcı yönetimleri ile açıklanamayacağı savunuldu.

"TEMEL SEBEP: ARAP SOKAKLARININ MUTSUZLUĞU''

TEPAV'ın değerlendirmesinde, algı anketlerinin sonuçları ışığında geliştirilen mutluluk endeksine göre, Mısır'da insanların mutluluk seviyesinin 2002 yılından sonra hızla düştüğüne dikkati çekildi.

2002 yılında Mısır'da insanların kendilerini mutluluk merdiveninde ortalama olarak 6,33 seviyesinde ifade ederken, 2006 yılında bu oranın 5,23'e ve 2008 yılında 4,6 seviyesine düştüğüne işaret edilen değerlendirmede, ''Mısır'da yaşayan insanların mutluluk seviyeleri ve yaşam algıları 2002 yılından sonra neden kötüleşmiştir? Bizce bu Arap sokaklarının mutsuzlaşmasında, göreli yoksunlukları hakkında giderek daha fazla farkındalık geliştirmelerinin önemli bir rolü vardır. Anlaşılan, Arap sokakları, sarayların baskıcı ve kötü yönetimlerini kendi gelecek tahayyüllerinin önünde engel olarak görmeye başlamıştır'' denildi.

İSYANI TETİKLEYEN UNSURLAR

Değerlendirme notunda, internet ve sosyal ağların, göreli yoksunluk konusunda farkındalık yaratma işlevi gözönünde bulundurulduğunda; Mağrip ve Mısır'da sosyal küreselleşmenin etkilerinin incelenmesinin daha da önemli hale geldiği belirtilerek, şunlar kaydedildi:

''KOF Küreselleşme Endeksine göre asıl çarpıcı olan, özellikle Mısır'ın 1990-2000 yılları arasında sosyal küreselleşme alanında yaşadığı çarpıcı sıçramadır. 1990-2000 döneminde, sosyal küreselleşmeye ilişkin göstergelerde; Mısır yüzde 93,81 oranında bir sıçrama yaparken, aynı dönemde Tunus yüzde 21,73, Türkiye ise yüzde 43,88 oranında ilerleme kaydetmiştir. Bu veriler ışığında, bizim önermemiz; sosyal küreselleşme, on yıllardır Arap sokaklarında yaşanan göreli yoksunluk hakkında farkındalık yaratarak Mağrip ve Mısır'da isyanı tetiklemiştir. Yüksek oranda genç işsizliği ve gıda fiyatlarındaki yüksek artışlar da; isyan için elverişli bir ortam yaratmıştır.''