Uçağa binmeden önce bilmeniz gerekenler

Uçak bileti aldığınız zaman hâliyle tek bir beklentiniz olur. Uçağa binmek ve gitmek istediğiniz yere güvenle inmek. Oysa havayolu şirketleri sizi pek çok sebepten dolayı uçaktan indirme hakkını saklı tutar. İşler ters giderse, kendinizi geçtiğimiz günlerde Amerika'da bir uçaktan zorla indirilen David Dao'nun yerinde bulmanız an meselesi olabilir.

Peki havayolu firmaları hangi durumlarda yolcuyu uçaktan indirebiliyor? İndirilecek yolcuları nasıl belirliyor? Yurtiçi ya da yurtdışı farketmeksizin uçmadan önce aşağıdaki konulara hâkim ve hazırlıklı olmanız çok önemli.

ÇİFTE REZERVASYON

Overbooking olarak bilinen bir koltuğun birden fazla kişi için ayrılması, yolcunun uçağa alınmamasında en çok karşılaşılan nedenlerden biri. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) talimatları çifte rezervasyon (overbooking) konusunda açık. Havayolları, bir önceki senenin aynı tarihli uçuşlarında kaç yolcu biniş yapmadıysa, o sayıda fazla bilet satma hakkına sahip. Uygulamanın amacı ise uçağın boş koltukla gitmesini engellemek. Dolayısıyla günün birinde herkes bu uygulama ile karşı karşıya gelip valiziyle evin yolunu tutabilir.

Overbooked uçuşlarda rezervasyonu olan tüm yolcular check-in başvuru yaparlarsa, uçak dolana kadar bu işlemyapılabiliyor. Uçak dolduktan sonra gelen yolcular için de yer varsa yolcuyu bir üst hizmet sınıfına ilave ücret talep etmeksizin kabul edebiliyor. Yer varsa ve yolcu kabul ederse, aradaki farkı ödemek koşuluyla, bir alt sınıfa da kişiyi kabul edebilir. Başka bir havayolu ile de ulaşımını sağlayabilir, otelde misafir edilip bir sonraki uçuş ile gönderebilir.

Peki sistem nasıl işliyor?

Bir kapı görevlisi koltuğun çifte rezervasyonda olduğunu anons ediyor ve yerinden vazgeçecek bir gönüllü arıyor. Kanunlar bu anonsu ve soruyu zorunlu kılıyor. Yolcunun zararının tazmini için de yukarıdaki koşullara göre para, bilet, seyahat çeki gibi önerilerde bulunabiliyorlar. Hatta bazı havayolları otel konaklamalarını ve yiyecek içecek masraflarını da karşılıyor.

Eğer uçaktan inmeye gönüllü olmasanız da piyango size vurabilir. Hangi yolcunun uçağa alınmayacağı ise tamamen havayolu şirketinin politikasına göre değişiyor. Örneğin bazıları, engelli ve yanında refakatçisiz reşit olmayanları en son indirmeyi tercih ediyor. Bazı havayolları ise check-in sırasını ve müşteri sadakatini dikkate alıyor.

Havayolu sizi biniş için kabul etmedi diyelim. Boynunuzu büküp gidecek değilsiniz. Sizin haklarınız ve şirketin deyapması gerekenler var. Örneğin, sizi en fazla bir saat gecikmeyle gideceğinizyere ulaştırmak zorundalar. Aksi takdirde cömert olmaları gerekiyor.

PARA ÖDEMEK ZORUNDA

İç uçuşlarda 1-2 saatlik, uluslararası uçuşlarda ise 1-4 saatlik gecikme söz konusuysa, hava yolu şirketinin tek yön biletinizin iki misli kadar geri ödeme yapması gerekiyor. Limit 675 dolar ($). İç hatlarda 2, dış hatlarda 4 saat aşılırsa ödeyecekleri ceza 1350 dolar limitle tek yön biletin tam 4 misline çıkıyor.

Dikkat edilmesi gereken husus ise, yolcuların bedava uçuş ya da seyahat çeki yerine uçmakta ısrarcı olma hakkının saklı kalması.

Ancak tüm çabalarınıza rağmen yine de uçamadıysanız biletinizi atmayın. Size önerilen şartları kabul etmediysenizhavayolunun şikâyet departmanına ve ilgili resmi kurumadaha fazla tazminat için başvurabilirsiniz. Sonuç alamazsanız dava açarak hakkınızı hukuk yoluyla arayabilirsiniz.

Firmalar bu konuda çok hassas çünkü sosyal medya çağında marka değerleri tepetaklak olabiliyor. ABD'de yaşanan son vakada United Airlines toplu protestolarla karşılaşmış ve hisseleri de % 1 azalarak 250 milyon $ değer kaybetmişti. Şirket özür dilemek zorunda kalmıştı.

Öte yandan, ilk başta önerilen alternatif çözümü kabul ettiyseniz geçmiş olsun. İlave bir anlaşmazlık yoksa mesele orada kapanmış oluyor.

Öte yandan, kimi havayolları çok can yakan bu uygulamayı rakiplerinden sıyrılmak için bir reklam aracı olarak da kullanıyor. Elbette bu, uçaktan yolcu indirmeyecekleri anlamına gelmiyor. Farklı nedenler öne sürerek yolcuları uçaktan atabilirler. Bunların başında ise güvenlik gerekçeleri geliyor.

GÜVENLİK, PERSONEL ve DAVRANIŞ İHLÂLİ

Mekanik sorunlardan dolayı havayolu şirketleri, yapılacak seferlerde uçağı daha küçük bir modelle değiştirmek zorunda kalabiliyor. Haliyle koltuk kapasitesi de düşüyor.

Hatta, kabindeki ağırlık güvenli kalkış, iniş ya da seyir için fazlaysa bagaj sınırı daaşağı çekilebiliyor.

Havayollarının yolcu kabulünü reddettiği bir diğer geçerli durum da çalışmak için bir başka havalimanına gitmeleri gereken kabin görevlileri için yer açma zorunluluğu. Pazar günü Chicago - Louisville arasında yolcu taşıyacak United Airlines uçağında yaşananlar tam da bununlailgiliydi.

Bilet aldığınız an havayolu şirketinin koyduğu davranış kurallarına uymak zorundasınız. Örneğin kimlik ibraz etmezseniz ya da uygunsuz, rahatsız edici, şiddete yönelik davranışlarda bulunursanız kabinden indirilmeniz ya da alınmamanız işten bile değil.