2019’a kadar ucuz zeytinyağı zor
2015'in zam şampiyonu zeytinyağında, 2014/2015 sezonundan 50 bin tona yakın stok olduğu hesaplanıyor. Türkiye'nin 2019 yılına kadar beklenen ortalama yıllık üretiminde yüzde 25'e yakın düşüş var, beklenti fiyatların eski seviyesine dönmeyeceği yönünde
Meltem ERSOY / GAZETE HABERTÜRK
Geçen yıl yüzde 107 zamlanarak zam şampiyonu olan zeytinyağı, bu yılın ocak ayında da kilogram fiyatını 28,4 TL’ye çıkararak yükselişini sürdürdü. Zeytinyağı fiyatlarındaki artışta, önceki yıl iklimden ötürü kötü bir sene geçiren zeytinyağcıların, rakip ülkelerdeki üretim düşüklüğünü de değerlendirerek stok yapma eğilimine geçmesi etkili oldu. Keza, 2015 yılı rakamlarına bakıldığında bu durum ortaya çıkıyor.
2015 yılında Türkiye’de zeytinyağı üretimi yaklaşık 190 bin ton seviyesinde gerçekleşirken, önceki sezondan kalan stok da buna eklenince toplam arz 220 bin tona yaklaştı. Buna karşılık hem iç tüketim hem de ihracat artan fiyatlar nedeniyle azalınca 2015 yılından kalan zeytinyağı stokunun yaklaşık 48-50 bin ton olduğu hesaplanıyor. Bu rakam önceki iki yılın toplam stokundan fazla. Peki ilerleyen yıllarda üretim ve fiyat dengesi nasıl seyredecek? Uluslararası Zeytinyağı Konseyi verileri ve tahminlerine göre, ilerleyen yıllarda da fiyatların düşme ihtimali kuvvetli değil.
Türkiye’nin 2014 ve 2019 yılları arasında ortalama zeytinyağı üretiminin 117 bin ton olacağı tahmin ediliyor. Yani üretim yüzde 25’lere varan oranlarda düşecek. Rakip ülkelere bakıldığında ise, İtalya hariç diğer Akdeniz ülkelerinin beklenen üretiminde ciddi bir değişiklik gözükmüyor. İtalya’da zeytinyağı üretimi 350 bin tonlardan 600 bin tonun üzerine çıkacak, buna karşılık kuraklık nedeniyle kötü bir yıl geçiren İspanya’nın yanı sıra Yunanistan, Suriye, Fas gibi ülkelerin üretiminde anlamlı bir değişiklik olmayacak.
KURALIK AKDENİZ'İ VURDU
Geçen yılın rekoltesinde en çok etkili olan kuraklık oldu. İspanya, İtalya gibi önde gelen üreticiler kuraklık nedeniyle zeytinyağında düşük rekolte elde etti.
FİYAT ARTIŞLARI YAĞ TÜKETİMİNİ YÜZDE 20 DÜŞÜRDÜ
Zeytinyağında yaşanan fiyat artışları tüketicinin elini bu üründen çekmesine neden oldu. 2015’te yüzde 107 zamlanan zeytinyağının tüketiminde yaklaşık yüzde 20 düşüş yaşandı. 2006- 2007 yıllarında toplam tüketimi 160 bin tona kadar yükselen zeytinyağında tüketim miktarı 130 bin tonlara kadar geriledi. Türkiye kişi başı zeytinyağı tüketiminde AB ülkelerinin oldukça gerisinde. Zeytin ağaçlarının sayısına bakıldığında ise önemli oranda artış sağlandığı göze çarpıyor.
2000 yılında toplam zeytin ağacı sayısı 97 milyonlar seviyesindeyken bu rakam 2014 yılı sonu itibarıyla 169 milyona yakın olarak açıklandı. Ancak bu artış içerisinde meyve veren ve meyve vermeyen ağaçlar incelendiğinde meyve vermeyen ağaçların daha çok arttığı göze çarptı. 2000 yılında meyve vermeyen ağaçlar verenlerin yaklaşık yüzde 10’u kadarını oluştururken, bu oran 2014 yılı sonunda yüzde 20’ye kadar yükseldi. Buna paralel olarak da zeytin üretimi aşağı yukarı aynı seviyelerde seyretti.
