Bu yılın ilk Güneş Tutulması 8 Nisan'da!

Ay'ın, Dünya ile Güneş arasından geçmesiyle oluşan Güneş Tutulması, Meksika, ABD'nin doğu bölgeleri ve güneydoğu Kanada'dan izlenebilecek.

Türkiye'de ise 2024 yılında herhangi bir Güneş tutulması ise izlenemeyecek.

TAM GÜNEŞ TUTULMASI NEDİR?

Güneş Tutulması, Ay'ın Dünya ile Güneş arasına girerek Güneş yüzeyini görüş alanımızdan çıkarmasıyla meydana geliyor. Kozmik açıdan bunun gerçekleşmesi oldukça olağan dışı.

Çünkü Ay, Güneş'ten yaklaşık 400 kat daha küçük ancak bize yaklaşık 400 kat daha yakın. Yani bu iki gök cismi aynı hizaya geldiklerinde gökyüzünde aynı büyüklükte görünüyor. Tutulma sırasında doğrudan Güneş'e bakmak asla güvenli değil. Bu nedenle tutulmaları koruyucu göz ekipmanıyla izlemek gerekiyor.

DİĞER GÜNEŞ TUTULMASI ÇEŞİTLERİ HANGİLERİ?

Tam tutulmanın yanı sıra Parçalı Güneş Tutulması ve Halkalı Güneş Tutulması da var.

Halkalı Güneş Tutulmaları, Ay Dünya'dan daha uzakta olduğunda ve Güneş'in yüzeyini tamamen kapatamayacak kadar küçük göründüğünde meydana geliyor. Güneş diskinin dış kısmı açıkta kalıyor böylelikle gökyüzünde bir ateş çemberi oluşuyor.

Parçalı Güneş Tutulması ise Dünya, Ay ve Güneş kusurlu bir şekilde hizalandığında meydana geliyor. Ay, Güneş'in sadece bir kısmını gizliyor. 2025'te iki tane parçalı tutulmanın yaşanacağını söyleyebiliriz.

TUTULMA NE KADAR SÜRECEK?

Tam tutulma süresi, Dünya üzerindeki belirli bir yerin Ay'dan ne kadar uzakta olduğuna bağlı. En uzun tutulma süresine sahip yerler Ay'a en yakın ve Güneş'e en uzak yerler.

TUTULMA SIRASINDA GÖKYÜZÜ NE KADAR KARANLIK OLACAK?

Eğer bulunduğunuz konumdan tutulma gözlenebilecekse, olay yaklaşık 2 saat kadar sürecek.

İlk etapta kısmi bir Güneş Tutulması başlayacak. NASA'ya göre bu durum 70 ila 80 dakika arasında sürebilir. Daha sonra sıra Ay'ın Güneş'in yüzeyini tamamen kapattığı tutulma evresine geliyor. Bu, tutulmanın çıplak gözle görülebildiği tek zaman.

Tam Güneş Tutulması'nın uzunluğu bulunduğunuz konuma göre değişebilir. Nisan ayında bazı yerlerde bu evre dört dakikadan fazla, bazı yerlerde ise sadece bir ila iki dakika yaşanacak.

Bütünlük sırasında gökyüzü gece gibi kararacak ve sıcaklık düşecek. Şanslı izleyiciler Ay'ın kenarında ince, kırmızımsı pembe bir daire bile görebilirler. Bu, Güneş'in koronasının altındaki atmosferik bir katman olan kromosfer... Rengi, katman boyunca hidrojen bulunmasından kaynaklanıyor.

Tam tutulmadan sonra Güneş yavaşça Ay'ın arkasından tekrar görünecek. İlk evreyle aynı süre sürecek başka bir kısmi tutulma yaşanacak. Güneş gökyüzümüzde normal parlaklığına dönene kadar Ay geri çekilecek.

TUTULMA SIRASINDA DÜNYA'DA NELER DEĞİŞECEK?

Tutulma maksimum evresine yaklaştıkça hava soğuyacak, gökyüzü kararacak, gölgeler keskinleşecek. Ay, Dünya ve Güneş ile mükemmel hizalanmaya doğru ilerlerken, tutulma yolu boyunca Dünya karanlığa gömülecek.

Hayvanlar da Güneş Tutulması'na tepki gösterecek. Arılar vızıldamayı kesecek, kuşlar ıslık çalmayı bırakacak ve cırcır böcekleri cıvıldamaya başlayacak. Bazı evcil hayvanlar dahi olağan dışı hareket sergileyebilir.

Bilim insanları 2017'deki Güneş Tutulması'ndan bitkilerin bile etkilendiğini keşfetti. Bitkilerin fotosentez ve su kaybı oranlarında, gece yaşananlar kadar aşırı olmasa da benzer şekilde azalma görüldü.

GÜNEŞ TUTULMASI GÜVENLİ ŞEKİLDE NASIL İZLENİR?

Genel olarak, gözlerinizi korumak için özel ekipman olmadan doğrudan Güneş'e bakmaktan kaçının. Tutulmayı izlemek için kağıttan güneş gözlüğü gibi uygun fiyatlı seçenekler mevcut.

Tutulma için önceden satın aldığınız ekipmanı kullanacaksanız ekipmanı mutlaka kontrol etmekte fayda var. Üzerinde çizik ya da başka hasar belirtileri olan gözlüklerinizi mutlaka çöpe atın.

NASA'ya göre, kâğıt gözlük ya da başka bir ekipman ve herhangi bir optik cihazı birlikte kullanmak güvenli değil. Tutulmayı kameralar, dürbünler veya teleskoplar aracılığıyla izlemek için özel bir güneş filtresi satın almanız tavsiye ediliyor.

KORUNMASIZ TUTULMAYA BAKMANIN ZARARLARI

Genel olarak, birkaç saniye bile olsa doğrudan Güneş'e bakmak gözlerinizde kalıcı hasara neden olabilir. Dahası retinada ağrı reseptörleri bulunmadığından, olay gerçekleşirken bunu hissetmezsiniz. Ay Tutulması sırasında da aynı şey geçerli.

BAŞKA GEZEGENLERDE DE GÜNEŞ TUTULMASI YAŞANIR MI?

Güneş sistemimizde Ay'ı olan herhangi bir gezegende tutulma yaşanabilir. Şubat ayında bir Mars keşif aracı, kızıl gezegenin uydularından biri olan Phobos'un Güneş'ten geçişini görüntüledi.

*Haberin görselleri AA, AP ve Reuters'tan alınmıştır.